Vraag mensen die een oppervlakkige kennis hebben van vroegere auto´s uit Oost-Europa naar de daar het meest voorkomende merken en de kans is groot dat je naast Lada en Skoda of Trabant al snel veel uh’s en ah’s zult horen. Toch werden er in het vroegere Oostblok heel wat meer merken geproduceerd. En ook hier bij ons verkocht. Een van de grootste outsiders is Zastava uit Joegoslavië. Dat automerk kreeg al in de jaren vijftig van de vorige eeuw licentierechten van Fiat voor de productie van diverse modellen. Zo bouwde men de bekende 600, maar ook de 1400, 1900, 1300/1500 en later ook de 128, die men daar de 1100 noemde. Zastava bouwde zo succesvol dat al snel ook in ons land Fiat 600s rondreden die eigenlijk in Joegoslavië waren geproduceerd. De importeur van toen keek niet zo nauw als het ging om de grote vraag naar 600s in te vullen met auto’s die uit Joegoslavië of Spanje(Seat) kwamen. In 1971 kwam Zastava met een auto die zou zorgen dat het merk in veel landen een behoorlijke bekendheid kon opbouwen. 
De 101! Dat was in feite een Fiat 128 die volledig was veranderd achter de middelste raamstijl. Slim gedaan, want zo kreeg de aloude sedan uit Turijn een veel praktischer schuine achterklep waardoor hij veel praktischer was in markten waar men traditioneel als het moest zelfs kippen of koeien achterin vervoerde. De Zastava 101 was technisch gelijk aan de Fiat, al werden er dan lokaal gefabriceerde onderdelen op geschroefd. Voor zijn tijd was het een moderne auto en ook andere landen in het voormalig Oostblok zagen er wel iets in. Dus werden ze niet alleen veel geleverd aan de distributiecentra in die landen, men sloot ook een overeenkomst met Polen waar de wagens bij FSO werden gefabriceerd voor de Poolse markt. Omgekeerd bouwde Zastava dan Polski’s om zo de kosten te drukken. In het westen werden de relatief goedkope Zastava ’s ook gewaardeerd. De Fransen en Britten kochten ze regelmatig en ook in Nederland was Gremi actief als importeur van het spul. 
De Joegoslaven leverden de wagens in drie- en vijfdeurs uitvoering, maar voor wie het echt wilde was er ook de sedan, in feite niet anders dan een 128, en voor de thuismarkt een Pick-up. Door de jaren heen werd hij steeds wat opgefrist. 
Zo werden chromen bumpers vervangen door zwarte van kunststof, bedacht men een systeem om de achterklep met speciale armen open te houden, kwamen er meer luxe elementen beschikbaar en monteerde men op sommige versies dikke zwarte stootbumpers op de flanken. Lichtmetalen velgen en een wat krachtiger motor zaten ook in de evolutie door de jaren heen, de auto werd er niet jonger op, maar kon zich in Oost-Europa nog steeds goed laten zien. Eind jaren tachtig, de wagen was nog steeds in productie, maar nu als Yugo 55 of 65 naar gelang de uitvoering, kwamen er Weber carburateurs in het aanbod en een vijfversnellingsbak. De auto werd intussen ok gebouwd in Egypte. Na de oorlogen op de Balkan werd het Servische merk Zastava sterk getroffen. De omzet in de buurlanden viel weg. De opvolger voor de aloude 101, de Florida, was een mislukking geworden en de kleine Yugo’s bleken net als de andere auto’s van het merk van bedenkelijke kwaliteit. Want we moeten daar wel iets over zeggen. 
Zastava ‘s bleken matige auto’s. De afwerking was vaak matig tot slecht, de roestwering niet aanwezig en de onderdelenvoorziening matig verzorgd. Toch werden er enorme aantallen van deze Fiat 128-kloon geproduceerd. Toen de productie definitief staakte waren er 1,3 miljoen gemaakt. Een deel rijdt nog rond in het voormalige thuisland. Zeker ook in Egypte, maar in onze streken zijn ze zeer zeldzaam geworden. Zijn het daardoor interessante klassiekers? Nee! Een beetje leuke en originele kost je hooguit 2.500 Euro. Heb je wel iets bijzonders voor…..(afbeeldingen: Internet)
Lees ook:Fiat neemt Zastava over
Lees ook:Fiat koopt Zastava
Lees ook:Van droevige kwaliteit; de Zastava Yugo 45-55
Lees ook:Moderne klassieker; Fiat 127
Lees ook:SEAT; in 60 jaar volkomen veranderd!